Wat is netcongestie?


Netcongestie is een situatie waarbij de vraag naar transportcapaciteit op het elektriciteitsnet groter is dan het net kan leveren. Met andere woorden: het stroomnet kan de hoeveelheid gelijktijdig verbruikte of opgewekte elektriciteit niet altijd aan. Het gevolg is dat er op sommige plekken en momenten geen extra aansluitcapaciteit beschikbaar is voor nieuwe bedrijven of projecten, of dat bestaande gebruikers worden beperkt in hun afname of teruglevering van energie.

 

Waarom is er netcongestie?

 

  1. Snelle groei van duurzame energie
    De opwekcapaciteit van windparken en zonnepanelen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Veel bedrijven en consumenten wekken (een deel van) hun eigen energie op, waarna zij het overschot willen terugleveren aan het net. De huidige infrastructuur is echter niet overal op deze massale teruglevering berekend.

  2. Elektrificatie van vervoer en verwarming
    Elektrische auto’s, warmtepompen en andere elektrische toepassingen zorgen voor een toenemende elektriciteitsvraag. Dit maakt ons weliswaar duurzamer, maar zet het net verder onder druk omdat vraag en aanbod op piekmomenten flink kunnen oplopen.

  3. Verouderde infrastructuur
    Het Nederlandse elektriciteitsnet wordt continu onderhouden en uitgebreid, maar is in sommige regio’s niet ontworpen op de hoge pieken van vandaag. De vereiste netverzwaringen en aanpassingen kosten tijd en geld.

  4. Vergunningsprocedures en bouwtijd
    Het uitbreiden van het elektriciteitsnet vraagt om nieuwe transformatorstations, hoogspanningslijnen, kabels en andere infrastructuur. De procedures voor het krijgen van de benodigde vergunningen nemen vaak meerdere jaren in beslag, waardoor knelpunten soms lang blijven bestaan.

Wat zijn de problemen van netcongestie?

 

  1. Economische belemmeringen
    Bedrijven die willen uitbreiden of zich willen vestigen in een gebied met weinig of geen netcapaciteit krijgen te maken met vertragingen en extra kosten. Dit kan de regionale economie remmen en innovatie frustreren.

  2. Beperkte groei van duurzame opwek
    Initiatieven op het gebied van zonne- en windenergie lopen vertraging op als er onvoldoende transportcapaciteit is om de opgewekte stroom af te voeren. Daardoor kunnen duurzame ambities en klimaatdoelen in het gedrang komen.

  3. Onzekerheid voor investeerders
    Als bedrijven en organisaties niet zeker weten of zij kunnen beschikken over voldoende elektriciteit voor hun activiteiten, staan zij huiverig om te investeren. Dit kan de energietransitie en economische ontwikkeling vertragen.

  4. Hogere kosten voor de maatschappij
    Netcongestie leidt vaak tot duurdere oplossingen op de korte termijn, zoals noodaggregaten of andere tijdelijke voorzieningen. Ook kan het vertragen van de transitie uiteindelijk leiden tot hogere maatschappelijke kosten.

 

Waarom moet netcongestie worden opgelost?

  • Bereiken van klimaatdoelen: Om de CO₂-uitstoot te verminderen, zal de inzet van duurzame energie blijven groeien. Zonder voldoende netcapaciteit raken projecten vertraging en komt de beoogde verduurzaming niet van de grond.

  • Economische continuïteit: Een betrouwbaar en toekomstbestendig elektriciteitsnet is essentieel voor een gezonde economische ontwikkeling. Investeringen in groene groei en innovatieve bedrijven helpen Nederland concurrerend te blijven.

  • Beschikbaarheid van energie voor iedereen: Zowel consumenten als bedrijven willen zeker zijn van een stabiele elektriciteitsvoorziening. Een goed functionerend net is noodzakelijk voor onze welvaart en het welzijn van de samenleving.

  • Stimuleren van innovatie: Door knelpunten in het net op te lossen, ontstaan nieuwe kansen voor innovatieve technologieën en diensten. Denk aan slimme laadpleinen, energieopslagsystemen of lokale energiegemeenschappen die vraag en aanbod van elektriciteit beter op elkaar afstemmen.

Wat zijn mogelijke oplossingen?

  1. Versterken en uitbreiden van het net
    Netbeheerders investeren in nieuwe kabels, transformatorstations en hoogspanningslijnen om de capaciteit te vergroten. Dit is echter een lange termijnproces dat samenhangt met vergunningstrajecten en complexe technische uitdagingen.

  2. Slimmer gebruik van het net (flexibiliteit)
    Om piekbelastingen te verminderen, kan flexibiliteit een cruciale rol spelen. Dit houdt in dat grootverbruikers en producers hun verbruik of productie tijdelijk aanpassen aan de beschikbare netcapaciteit. Denk aan ‘slimme’ laadpalen of het opslaan van energie in batterijen wanneer het net voldoende capaciteit heeft.

  3. Lokale energieopslag en -gebruik
    In plaats van alle energie direct terug te leveren aan het net, kan deze (lokaal) worden opgeslagen in batterijen of andere opslagvormen. Dit verlaagt de piekbelasting op het net en maakt lokale energiegemeenschappen mogelijk, waarin vraag en aanbod elkaar beter kunnen vinden.

  4. Optimalisatie van regelgeving
    Versnelling van de vergunningsprocedures, duidelijkere richtlijnen voor netbeheerders en stimulering van samenwerking met overheden en marktpartijen kunnen helpen om de knelpunten sneller aan te pakken.

  5. Uitbreiden meet- en regeltechnologie
    Het inzetten van geavanceerde meet- en regeltechnologie maakt het mogelijk om op detailniveau te sturen op netbelasting. Hierdoor wordt het net efficiënter benut en kunnen problemen deels worden voorkomen.

Conclusie


Netcongestie is een serieus knelpunt dat de verduurzaming en economische groei in Nederland belemmert. Oplossingen liggen in een combinatie van netwerkuitbreiding, flexibel gebruik van het net, technologische innovatie en heldere regelgeving. Door samen te werken – overheden, bedrijven, netbeheerders en consumenten – kunnen we een robuust en toekomstbestendig elektriciteitsnet realiseren, zodat duurzame energieprojecten kunnen floreren en Nederland zijn klimaat- en economische ambities waar kan maken.